Pieniądz jako dobro ekonomiczne. Ujęcie teoretyczne | Katarzyna Appelt

poniedziałek, 15 września 2025

Niniejsza praca jest efektem kilkuletnich dociekań autorki nad naturą tj. istotą, pieniądza. Czym jest pieniądz? W jaki sposób rodzi się jego wartość?
Pogląd, iż wartość pieniądza zależy od jego obfitości, znajdziemy m.in. u Platona i Ksenofonta. Do dziś jednak problem źródeł wartości pieniądza nie został jednoznacznie rozstrzygnięty.
Autorka powraca do teorii wymiany sensu stricte i poszukuje w niej nie tylko istoty pieniądza, ale również źródła jego wartości. Zauważa, iż wraz z tryumfem nominalistycznego podejścia do pieniądza nie tylko zaprzestano uznawać za pieniądz krążki metalowe wykonane z kruszców szlachetnych, ale również z pola badań naukowych zniknęła kategoria pieniądza towarowego. Przestaliśmy dostrzegać, jak bardzo oddaliliśmy się od kategorii pieniądza jako relacji wymiennej dwóch dóbr rzadkich.
Autorka stwierdza, powołując się na Carla Mengera, iż genezę pieniądza należy de facto wyjaśniać teorią dóbr, a ściślej – różnicami w stopniach ich zbywalności.
Pieniądz jest dobrem rzadkim, wysoko cenionym, wybranym drogą selekcji spośród innych dóbr do roli pośrednika wymiany i jednocześnie dobrem w najwyższym stopniu zamiennych na inne dobra.
Pieniądz jako dobro ekonomiczne podlega tym samym prawom szacowania wartości co pozostałe dobra. W procesie wymiany kształtuje się określony stosunek wymienny oddający preferencje uczestników wymiany. Pieniądz ma swoją wartość w ilości dóbr, dobra wymienne mają swoją cenę w ilości pieniądza.
Nominalistyczne teorie o pieniądzu odrzuciły towar jako podstawę jednostki monetarnej. Przyjęły założenie, iż pieniądz jest zjawiskiem prawnym. Tym samym pominęły samoistne procesy wartościowania, które są związane z aktami wymiany.
Do analizy zjawisk ekonomicznych włączyły wielkości agregatowe. Pojęcia te należy uznać za sprzeczne z teorią wymiany.